(Tamnhin.net) - Hai mươi năm qua, cải cách doanh nghiệp nhà nước (DNNN) ở Việt Nam là một quá trình đầy mâu thuẫn, trăn trở và đau đớn. Giờ đây, cuộc cải cách này còn khó khăn hơn rất nhiều, vì liên quan đến ý thức hệ và tới những nhóm lợi ích hùng mạnh trong nền kinh tế... Vượt qua tất cả những điều đó phải là sự quyết liệt mạnh mẽ..
TS Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương đã nhấn mạnh điều này tại cuộc hội thảo bàn về tái cấu trúc DNNN do Bộ Tài chính chủ trì tổ chức.
TS Võ Trí Thành cho rằng, yếu kém của DNNN, nằm ngay trong chính lý luận, quan điểm, mục tiêu phát triển DNNN vừa qua. Tham vọng đa mục tiêu, đa nhiệm vụ đặt lên vai các thể thức DN này. DNNN vừa phải là DN hướng tới lợi nhuận và hiệu quả, đặt trong môi trường kinh doanh cạnh tranh, nhưng vừa phải là công cụ để ổn định kinh tế vĩ mô và xã hội.Vấn đề là DNNN có thể làm tròn cả hai vai diễn đó không?.
Bộ Tài chính cũng cho rằng, hai mục tiêu này mâu thuẫn nhau thì không DN nào làm tốt cả hai được. Thậm chí, cơ chế hiện nay còn không phân biệt rõ DNNN có mục tiêu chính là gì, mục tiêu phụ là gì?
Theo kiến nghị của các chuyên gia, chúng ta chỉ nên xác định DNNN đơn thuần là công cụ thực hiện một số mục tiêu (như vấn đề an ninh quốc phòng, hạ tầng, khoa học công nghệ cao... ). Còn nếu chúng ta vẫn xác định DNNN là chủ đạo, quả đấm thép thì không thể thay đổi tư duy tái cấu trúc được. Sự tồn tại và vai trò của DNNN là vấn đề lịch sử mô hình kinh tế để lại và giờ, nếu dùng chữ "chủ đạo" thì DNNN chỉ nên làm ở một số lĩnh vực cần thiết.
Theo TS Võ Trí Thành, chân dung hiện thời của những quả đấm thép DNNN không sáng sủa gì.
Tính tới hết năm 2010, cả nước có 1.207 DNNN là công ty TNHH một thành viên và 1.900 DN mà Nhà nước có cổ phần chi phối. Theo số liệu mới nhất của Tổng cục Thống kê năm 2011, hàng năm có khoảng 12% DNNN bị lỗ trong sản xuất kinh doanh, trong khi khu vực DN nói chung là 25%. Tuy nhiên, mức lỗ bình quân của một DNNN lại cao hơn 12 lần so với các doanh nghiệp khu vực khác. Chỉ tiêu hệ số thu nhập trên tài sản và hệ số thu nhập vốn cổ phần của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước là 20,8%, thua xa khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài.
Trong khi đó, khu vực DNNN lại được hưởng quá nhiều ưu đãi. Báo cáo của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cho hay, DNNN chiếm tới 70% vốn đầu tư toàn xã hội, 50% vốn đầu tư Nhà nước, 60% tín dụng của các ngân hàng thương mại, 70% vốn ODA.
TS Võ Trí Thành cảnh báo, ở DNNN sẽ luôn tồn tại hai vấn đề muôn thuở không thể giải quyết tận cùng được mà chỉ có thể giảm thiểu. Thứ nhất là vấn đề cơ chế người đại diện chủ sở hữu Nhà nước và xung đột lợi ích, như xung đột lợi ích lớn giữa vị công chức làm CEO và ông chủ tịch HĐQT. Vấn đề lớn thứ hai là rủi ro đạo đức trong hoạt động của DNNN. Vì nơi đây, có "tiền chùa" và ranh giới mong manh giữa kiểu "làm liều" và trách nhiệm đảm bảo hiệu quả tổng thể.
Theo TS Võ Trí Thành, để giảm thiểu những mâu thuẫn đó, cơ chế quản lý hoạt động DNNN cần phải tăng tính thị trường, tính cạnh tranh và tăng giám sát. Và hơn hết, vấn đề quản trị DNNN phải được "hợp chuẩn" theo quốc tế.
Các chuyên gia kinh tế đều thống nhất, giải pháp cải cách hữu hiệu, khả thi và nhanh chóng đi vào thực tế nhất cho các DNNN hiện nay chính là đẩy mạnh ngay chương trình cổ phần hóa và tái cấu trúc DNNN.
Tái cấu trúc DNNN không phải là khai tử thể thức DN này mà là làm cho hệ thống DN này hoạt động tốt hơn, hiệu quả hơn và đóng góp nhiều hơn cho kinh tế quốc gia trong mô hình kinh tế thị trường. Hầu hết các chuyên gia kinh tế đều cho rằng, điểm mấu chốt quan trọng cần giải quyết là quản trị doanh nghiệp trong DNNN. Theo đó, hai yếu tố phải đạt được là sự minh bạch và giảm thiểu những xung đột nội tại của khu vực DN này.
Trong linh vực tái cấu trúc DNNN, các chuyên gia đặc biệt quan tâm tới việc tái cơ cấu các ngân hàng.
Theo ông Vũ Viết Ngoạn, Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia, cần phải xác định một lộ trình, đúng là có một số ngân hàng quá yếu kém kể cả năng lực tài chính và vấn đề quản lý. Không nên để ngân hàng đó duy trì mãi. Có nhiều cách, những ngân hàng khác có thể hỗ trợ, giúp đỡ bằng cách các ngân hàng phải hợp nhất với nhau.
Hợp nhất các ngân hàng là điều hết sức bình thường, các cổ đông làm thế nào để mang lại nhiều lợi nhuận, lợi tức cho mình nhất, có khi họ sáp nhập vào ngân hàng mạnh có khi họ lại phát triển mạnh hơn và có lợi tức nhiều hơn. Bản thân các nhà đầu tư cũng phải có suy nghĩ như vậy.
Không nên cứng nhắc đưa ra câu hỏi khi nào thì diễn ra việc đó, thay vào đó phải đưa ra một lộ trình phù hợp với tiêu chuẩn, rõ ràng và minh bạch. Bản thân các ngân hàng tự họ sẽ phải xem xét thích ứng, nếu đến một thời điểm nào họ không đáp ứng được, kinh nghiệm thế giới có nhiều rồi, Nhà nước có thể bỏ tiền ra đóng góp vào đó rồi chịu sự quản lý của Nhà nước cho đến khi nào thích hợp thì Nhà nước lại chuyển đổi...
Ông Vũ Viết Ngoạn nêu rõ, thứ nhất chúng ta phải hình dung thiết kế cho ngân hàng tương lai của chúng ta như thế nào, phải định dạng cho rõ. Thứ hai là phải xem xét xem từng ngân hàng đang ở mức độ nào để chúng ta hỗ trợ họ, giúp cho họ vượt qua được những khó khăn hiện tại, cũng như các doanh nghiệp cũng thế thôi, xem các doanh nghiệp này khó khăn ở đâu. Như vậy bản thân mỗi ngân hàng phải hoạch định xem mình có trách nhiệm gì và cần Nhà nước hỗ trợ gì.
Nhà nước hỗ trợ thì có nhiều cách, có thể là Nhà nước thông qua các ngân hàng khác, khuyến khích họ để họ hỗ trợ cho nhau, tôi cho rằng đó là cách rất tốt. Nhưng có điều là cơ quan quản lý Nhà nước phải phân tích kỹ và chỉ ra từng hạng mục hoạt động của ngân hàng có điểm gì tốt, điểm gì chưa tốt, điểm gì yếu kém và cần phải khắc phục như thế nào, mức độ khắc phục ra sao.
Ví vụ vốn của họ còn yếu, chỉ số an toàn thấp, thanh khoản, kỳ hạn của họ mất cân đối thì còn phải điều chỉnh, quản trị của họ yếu kém thì phải thay đổi phương thức quản trị, hệ thống giám sát nội bộ của họ cần phải tăng cường lên và phải có thời gian để họ điều chỉnh và xử lý thích hợp.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét