TRÀ VINH VÀ MÓN BÚN NƯỚC LÈO

“Ăn một tô bún nuớc lèo

Hương vị quê nghèo có nhớ không anh?

(Thơ dân gian Tây Nam-bộ)

   Trà Vinh là vùng đất nhiều dân tộc cùng cộng cư với quá trình đoàn kết lâu dài, chủ yếu là ba dân tộc Việt, Khmer, Hoa. Sự giao lưu, hoà đồng về văn hóa ẩm thực thể hiện rõ nhất qua đặc sản bún nước lèo mà những ai có dịp đến đây cũng muốn thưởng thức qua một lần cho biết hương vị đặc biệt này.

   Món bún nước lèo là cách Việt-hóa từ “nậm chốc tức lọo” của người Khmer, nghĩa là “nước canh ăn với bún”. Nước lèo có thể nấu bằng các loại cá như cá lóc, cá trê, cá trắm…, nhưng đã là đặc sản thì chỉ cá lóc, cá kèo mới thật ngon. Cá chà vảy, bỏ mật, rửa sạch cho vào nồi nước sôi. Khi cá chín nổi lên thì vớt ra dùng đũa rỉa bỏ xương. Thịt nghiền nhỏ, ướp sả ớt, gia vị vừa miệng, nêm thêm ít nước củ riềng hoặc ngãi bún là loại thực vật tạo hương vị đặc trưng. Dùng chiếc vá đan bằng tre đựng mắm pròhốc (loại mắm làm từ cá sặc, cá trê để ươn và chế biến theo cách truyền thống của nguời Khmer) thà vào nồi nước sôi, dùng đũa khuấy đều cho rã, hòa tan. Mắm pròhốc có vị mặn đậm đà, mùi thơm khác bất kỳ loại mắm nào. Vớt bỏ bọt, cho phần thịt cá ướp sẵn cùng huyết heo cắt cỡ phân vuông, nấm rơm xắt nhỏ vào nồi. Có cá lóc trứng, để trứng nổi thành mãng càng đúng điệu, hấp dẫn. Nêm lại cho vừa ăn rồi hạ lửa riu riu giữ nóng. chỉ nêm bằng muối, bột ngọt, không dùng đường và nước mắm. Bún phài là bún gạo trắng, sợi hơi to, bắt con gọn ghẽ. Rau ghém ăn kèm gồm nhiều loại dễ tìm như: rau muống bào, bắp chuối, bông súng, giá đậu xanh, rau thơm trộn lẫn. Gắp bún vào tô, rau ghém bên trên, chan một vá nước lèo nóng hổi có đủ thịt cá, huyết heo, nấm, sả ớt..phủ mặt, vắt thêm chút nước chanh. Có nơi ăn kèm theo thịt heo quay xắt cỡ ngón tay cái. Mùi thơm bát ngát kích thích sự ngon miệng, bắt mắt. Ăn một gắp bún rau, húp một muỗng nước lèo, cắn miếng bánh cống là loại bánh chiên bằng bột gạo trộn củ sắn xắt nhuyễn, điểm trên vài con tép bạc vàng rộm..thì còn gì khoái khầu bằng!

   Bún nước lèo là món ăn bình dân, phổ biến khắp nơi trên địa bàn thị xã Trà Vinh. Viếng chùa Cò để ngăm những kiến trúc độc đáo đầy màu sắc cùng lũy tre xanh bao bọc  với cơ man cò mẹ, cò con chuyền cành. Viếng chùa Hang để tận mắt nhìn các sư sải nghệ nhân chế tác sản phẩm mỹ nghệ tinh xảo từ những gốc rễ cây sao, cây dầu cổ thụ. Bước ra bên ngoài, dưới bóng mát tàng cây là hàng quán bún nước lèo mời chào thân thiện. Những người sành ăn hoặc khách du lịch đến Trà Vinh thường đi thêm dăm cây số tới chợ Ba Se cạnh thắng cảnh ao Bà Om để thưởng thức món bún nước lèo “nguyên bản” do chính các dì, các bà người Khmer chế biến. Bún ở đây làm bằng gạo lúa mùa, dai và ngọt. Rau ghém là những bắp chuối nân nẫn tươi nguyên, khách gọi tô nào thì xắt cho tô ấy. Nước lèo nấu trong nồi đất, ủ bắng trấu ngập gần tới cổ nồi, gợi chút nhớ cảnh sinh hoạt làng quê xa xưa, mộc mạc. Giá cả bảo đảm rẻ đến không ngờ!

   Ngồi cùng mọi người, quây quần quanh gánh bún, thỉnh thoảng ngước mắt nhìn lên ngắm những tia nắng xiên qua ngàn kẻ lá của bao la hàng cây dầu, cây sao trên dưới trăm năm tuổi tạo gốc rể hình thù kỳ lạ và lắng nghe tiếng  chim ríu rít trên cành mới cảm nhận rằng vùng đất Trà Vinh cùng món bún nước lèo quả là ấn tượng khó quên…

NGUYỄN – KIM