CÁ CHẠCH – QUANH NĂM VẪN MÓN NGON

Vào dịp gần Tết Nguyên đán, những nhà ở quê có ao đìa thường tổ chức bơm, tát  bắt cá, rộng lại để đãi khách và có đủ dùng trong những ngày xuân. Nước cạn, ngoài việc chính là thu hoạch các loại cá lóc, trê, rô, sặt…, người ta còn nhân dịp này móc bùn bồi đắp gốc cây và bắt thêm cá chạch là loại cá ngon, khá hiếm. Từ tháng chạp đến tháng ba âm lịch, nước nội đồng dần khô kiệt, cá chạch tìm xuống các kinh rạch để ẩn mình sâu tận bùn non là nơi sinh sống thích hợp. Cá chạch lớn dài gần 2 tấc, vảy nhuyễn, mình trơn tuột, đầu và đuôi đều nhỏ nên rất khó cầm giữ bằng tay. Người dân miền Tây Nam-bộ sáng tạo cách bắt cá chạch rất hiệu quả là dùng cào. Bàn cào có bề ngang chừng 4 tấc, mũi cào sắc nhọn dài cỡ 8-10 cm gắn liền hàng, cách độ 1cm/1cây như răng bừa. Vật dụng này có làm sẵn bán ở các chợ. Mua về, tra cán bằng tre hoặc tầm vông dài từ 3-5 cm là sử dụng được. Mũi cào gắn rời, lỡ gãy hay rơi mất thì có thể thay thế dễ dàng. Cào cá chạch bắt đầu khi nước vừa chớm ròng đến lúc nước chững lớn. Dùng cây sào thảy tới rồi nhẹ nhàng kéu lui, đưa cào lên dạo nước rồi gỡ cá. Những con cá chạch luôn mập béo quanh năm dính răng cào được gỡ ra cho vào giỏ và cứ vậy mà tiếp tục. Chịu khó dầm nước vài giờ đồng hồ là dư sức có cá ăn hoặc bán. Giá 1 kg cá chạch tại nơi cào khá rẻ, chỉ từ 12 đến 15 ngàn đồng/1kg, tùy thuộc cá lớn hay nhỏ. Có xem người cào cá chạch chuyên nghề mới thấy sự khéo léo trong thao tác thảy tới, giật lui, đường cào trái, phải rất nhuần nhuyễn…

   Hầu như ai cũng ưa chuộng cá chạch vì thịt dẻ, thơm ngon và dễ chế biến món ăn. Chiên tươi dùng với xoài sống xắt lát, rau răm, rau quế, nước mắm chanh ớt. Hoặc phơi “dốt dốt” nướng than chấm nước mắm me chín là món khoái khẩu cho những ai thích lai rai ba xị. Với số lượng cá chạch nhiều thì cho vào khạp nước muối ngâm vài giờ rồi vớt ra lấy dây lạt hay kẽm xỏ mắt treo phơi khô để ăn dần. Thức khuya đói bụng, nướng chừng mươi con chạch khô dám ăn hết…nồi cơm nguội như chơi. Các bà nội trợ thì thích món cá chạch kho sả, kho nghệ hơn. Cá làm sạch, ướp bột nghệ, tỏi, ớt, muối chừng mươi lăm phút. Cho vào nồi chụm lửa riu riu, cá chín rút nước sền sệt là xong, ăn với cơm nóng mới đúng điệu.

   Hiện nay cá chạch được các cơ sở thu mua, tẩm gia vị phơi khô, đóng gói sạch sẻ để trở thành mặt hàng được ưa chuộng trong và ngoài nước. Đó cũng có thể gọi là đặc sản của miền Tây Nam-bộ.

NGUYỄN – KIM